به گزارش روابط عمومی شرکت توزیع نیروی برق استان همدان، هر سال تعدادی گزارش و خبر در خصوص قیمت تمام شده و بهای مصرف برق در ایران و دیگر کشورهای دنیا،از سوی خبرگزاری ها و روابط عمومی های مربوطه منتشر می شود که نخ تسبیح تمامی آن ها،تاکید بر پایین بودن هزینه مصرفی برق در ایران در قیاس با دیگر کشورهای دنیا،می باشد که البته به جد حرف درست و منطقی نیز است اما طبق بازخوردهای دریافتی از سوی مخاطبان این موضوع،مشخص می گردد که طیف چشمگیری از مردم به این قیاس خرده ای وارد کرده و آن این نکته می باشد که درآمد کشورهای مورد بررسی به دلار بوده،در صورتی که در ایران به ریال می باشد و این اختلاف ارزی، استدلال مذکور که همانا پایین بودن قیمت برق در ایران نسبت به دیگر کشورهای دنیا و منطقه است را زیر سوال می برد.

به همین خاطر نگارنده این بار جهت کاوش در وضعیت صنعت برق ایران از منظر بهای مصرفی و تعرفه های موجود در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا،سعی کردم این نکته مهم دریافتی از سوی مخاطبان و مشترکین برق را سرلوحه کار خویش قرار داده و تاثیر آن را در تمامی آمار و ارقام مورد استناد درنظر گیرم.

در گام نخست لازم است به وضعیت انرژی و تورم آن در حوزه اتحادیه اروپا توجه کرد تا شمایی از وضعیت قیمت برق در قاره سبز به دست آید. از این رو باید از خبرگزاری یورونیوز به عنوان رفرنس و مرجع اطلاعاتی بهره برد که طبق اعلام این خبرگزاری تورم سالانه انرژی به خصوص انرژی برق در اتحادیه اروپا پس از حمله روسیه به اوکراین به سطح بی سابقه ای رسید.

نرخ تورم سالانه انرژی در ژوئن 2022 (خرداد 1401) از 40 درصد فراتر رفت و سپس قیمت ها به تدریج شروع به کاهش کردند به طوری که در فوریه 2023(بهمن 1401)، تورم انرژی به طور قابل توجهی کمتر (16.6 درصد) در مقایسه با مدت مشابه سال قبل (28.7 درصد) بود. {1}

بنابراین استناد نگارنده به قیمت های سال 2023 می باشد که به نقل از خبرگزاری مذکور در پایین تر سطح ممکن در چند سال اخیر است.

همچنین طبق گزارشات این منبع خبری 63 درصد برق مصرفی خانوارهای اروپایی جهت گرمایش خانه و محل کار می باشد که بدیهی است در فصل گرما به یکباره میزان مصرف برعکس ایران کاهش چشمگیری داشته و هزینه کمتری از هزینه های ماهانه سبد خانوارها را شامل می شود.از این رو درنظر داشتن این نکته که هزینه برق مصرفی در فصول سرد سال در اروپا به دلیل افزایش مصرف و افزایش تعرفه برق با فصل تابستان متفاوت است مهم و ما را در داشتن تحلیلی درست و واقع بینانه کمک می کند. لذا نگارنده سعی می کند هزینه برق مصرفی یک خانواده اروپایی را اولا نسبت به درآمد ارزی (یورو) محاسبه کرده و ثانیا میانگین آن در یک سال را مدنظر قرار دهم.

با استناد به منابع رسمی مشخص می گردد که در فوریه 2023(اوایل سال میلادی جاری)، قیمت برق مسکونی با درنظر گرفتن مالیات در اتحادیه اروپا از 9.2 سنت یورو در هرکیلووات ساعت در مجارستان، تا 49.9 در ایرلند بر اساس شاخص قیمت انرژی خانگی (HEPI) متغیر است و پس از ایرلند، آلمان (49.5) بریتانیا (48.5) و ایتالیا (48) قرار دارند و در آخر هم پس از مجارستان، مالت (12.3)، کرواسی (14.4) و بلغارستان (15.3) قرار دارند که همانطور که ذکر شد مبالغ بر حسب سنت یورو در هر کیلووات ساعت می باشد و تعرفه مذکور مربوط به مشترکین خانگی است که در ادامه نمودار کامل آن (شکل شماره 1) آورده می شود: {2}

شکل 1. قیمت برق مصرفی خانوار اروپایی از فوریه 2023 بر حسب سنت یورو بر کیلووات ساعت

همانطور که در جدول نیز با رنگ زرد مشخص است میانگین قیمت مصرفی برق در اتحادیه اروپا مبلغ 28.3  سنت یورو در هر کیلووات می باشد که از این پس ملاک بررسی ما قرار می گیرد.

حال باید به سراغ میانگین درآمد در حوزه جغرافیایی اتحادیه اروپا رفت که به خاطر مجال این مقاله از بررسی تک تک میانگین های درآمدی کشورهای عضو اتحادیه اروپا چشم پوشی کرده و با استناد به منابع مختلف آماری فقط به میانگین درآمد در اتحادیه اروپا که چیزی در حدود 1450 یورو در هر ماه می باشد بسنده می گردد.

در گام دیگر نوبت به ذکر سرانه مصرف برق در یک خانوار معمولی در منطقه جغرافیایی اتحادیه اروپا می رسد. سرانه مصرف در 27 کشور عضو اتحادیه اروپا در سال، چیزی در حدود 3737 کیلووات ساعت است که برای یک ماه چیزی در حدود 312 کیلووات ساعت می شود.{3}

 در اینجا می توان ملبغ برق مصرفی یک خانواده معمولی در اتحادیه اروپا را به صورت ماهانه به شرح زیر محاسبه کرد:

8830 =28.3*312

که مبلغ فوق به سنت یورو می باشد که در اصل چیزی در حدود  88 یورو محاسبه می گردد.

در نهایت از اعداد و آمار های ذکر شده به جدول زیر (جدول شماره 1) خواهیم رسید:

جدول 1. نسبت هزینه برق به دستمزد ماهانه یک خانوار اروپایی

پس از محاسبه هزینه برق یک خانوار اروپایی می توان به سراغ خانوار ایرانی رفت تا مشخص گردد یک خانواده ایرانی چه میزان برق مصرف کرده و چه بهایی برای آن می پردازد،البته همانطور که در شروع این گفتار اشاره شد تمامی هزینه های خانواده ایرانی نیز به یورو و در نهایت هزینه برق مصرفی به دستمزد ماهانه هم به یورو مورد محاسبه قرار خواهد گرفت.

یک خانواده ایرانی برخلاف خانواده اروپایی چون از گاز بیشتر جهت گرمایش منزل خود استفاده می کند،در فصل سرد مصرف برقش کمتر از فصل گرم می باشد و در کل نیز چیزی در حدود نصف یک خانواده اروپایی برق مصرف می کند.

بنابراین سرانه مصرف یک خانواده ایرانی معمولی با احتساب فرق میزان مصرف در مناطق متفاوت جغرافیایی در کشور و در فصول سرد و گرم چیزی در حدود 170 کیلووات ساعت است و بهای برق مصرفی را نیز باوجود اختلاف چشمگیر پله های مصرفی برای مشترکین کم مصرف تا پر مصرف، جهت مصرف متوسط 170 کیلووات در هر ساعت چیزی در حدود 1000 ریال می باشد که در نهایت می توان به جدول زیر دست یافت:

جدول 2. نسبت هزینه برق به دستمزد ماهانه یک خانوار ایرانی

از نتایج بدست آمده مشخص می شود که باوجود درنظر گرفتن درآمد و هزینه کرد خانوارهای ایرانی در زمینه مصرف برق به یورو،نسبت هزینه برق به دستمزد در خانواده اروپایی 40 برابر بیشتر از خانوار ایرانی است که عدد بسیار قابل توجه و تاملی است بدین معنی که هزینه برق مصرفی برای خانواده های اروپایی 40 برابر بیشتر در سبد معیشتی آنان خودنمایی می کند.

بعد از مشخص شدن این تفاوت هزینه ها، نوبت به بررسی تعرفه های برق مصرفی در دو جامعه هدف می رسد و درکنار آن گریزی به تخفیفات،حمایت ها و مشوق های موجود در این حوزه خواهیم داشت تا در آخر بتوانیم تمامی ابعاد موجود در زمینه هزینه کرد مصرف کننده ایرانی در حوزه برق را در قیاس با دیگر مصرف کنندگان برق در سایر کشورهای دنیا،هویدا سازیم.

لازم به ذکر است عوامل زیادی بر قیمت برق تاثیر می گذارد و قیمت برق به طور کلی منعکس کننده هزینه ساخت، تامین مالی، نگهداری و راه اندازی نیروگاه ها و شبکه برق که شامل سیستم پیچیده خطوط انتقال و توزیع برق می باشد، است. از این رو بدیهی است که هزینه تولید برق در اقصی نقاط دنیا متفاوت باشد اما با این وجود کشور آمریکا به عنوان کشوری با منابع عظیم از نفت و گاز و همچنین منابع آبی و بادی نمونه ای مناسب برای بررسی و مقایسه خواهد بود.

با بررسی تعرفه های برق در اقصی نقاط ایالات متحده {4} (از قیمت 30.35 سنت دلار بر کیلووات ساعت در هاوایی تا 8.17 در آیداهو ) و البته با در نظر گرفتن میانگین آن،نکات جالبی بدست می آید که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. در این کشور مبلغ هر تعرفه از کم به زیاد به شرح زیر(شکل شماره 2) می باشد:

شکل 2. تعرفه برق مشترکین در آمریکا

نخست مشخص می گردد کمترین میزان هزینه برق مربوط به مشترکین صنعتی است که این خود نشان دهنده ضرورت توجه به تولید در این کشور به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنعتی و کشاورزی است. همچنین مشخص می گردد تعرفه مشترکین خانگی با وجود نیروگاه های متعدد هسته ای در این کشور از سایر سطوح مصرفی بالاتر و چیزی در حدود 2 برابر مشترکین صنعتی است و این خود نشان می دهد که مشترکین خانگی در آمریکا از سایر سطوح بیشتر بهای برق را می پردازند تا همواره ضرورت مدیریت صحیح مصرف برق را مدنظر داشته باشند چراکه تولید برق از آمریکای شمالی و اروپا گرفته تا آسیا و خاورمیانه همواره درکنار سختی های طاقت فرسای آن،هزینه بر و برای حکمرانان کشورهای موجود در مناطق جغرافیایی مذکور،امری خطیر و حساس با تنگناهای خاص خود می باشد.

اکنون زمان ترسیم شکل بالا برای ایران است(شکل شماره 3)  با این تفاوت که تعرفه حمل و نقل در ایران را می توان در قالب تعرفه مصارف عمومی قید کرد و همچنین تعرفه کشاورزی را نیز به دسته بندی آن افزود.

لازم به ذکر است این بار چون مراد از این مقایسه،طبقه بندی میزان تعرفه ها است نیازی به تبدیل مقادیر ریالی به دلار یا یورو نمی باشد.

شکل 3. تعرفه برق مشترکین در ایران

نکات برگرفته از میانگین تعرفه های بخش های مختلف مشترکین برق در ایران نیز حائز اهمیت و به شرح زیر می باشد:

نخست اینکه کمترین مبلغ و بیشترین حمایت مربوط به بخش کشاورزی است.دوم اینکه بعد از بخش کشاورزی،بخش خانگی کمترین تعرفه را دارد که همانطور که مشخص شد برعکس کشوری همچون آمریکا است و همچنین لازم به ذکر است که تعرفه تجاری در ایران چیزی در حدود 9 برابر بخش کشاورزی و 6 برابر بخش خانگی است و این یعنی فشار بیشتر بر روی حلقه کسب درآمدی بخش خصوصی.

نقطه اشتراک تمامی نتایج حاصله این است که بخش خانگی در ایران نسبت به اقصی نقاط دنیا کمترین تعرفه را داشته و این هزینه چیزی در حدود 15 صدم درصد از هزینه های مصرف خانوار ایرانی را شامل می شود که 40 برابر کوچکتر از سهم هزینه های برق مشترکین دنیا می باشد.

این در حالی است که در ایران هر ساله علاوه بر موارد مذکور،جهت کاهش مصرف و قرار گرفتن مشترک در الگوی مصرف بهینه تخفیفات گسترده ای در نظر گرفته می شود که حتی در نهایت می تواند منجر به صفر شدن هزینه برق مصرفی نیز گردد، امری که در دیگر کشورهای دنیا شاهد آن نبوده و به نوعی می توان آن را منحصر به فرد دانست.

به عنوان مثال در اردیبهشت ماه سال گذشته،که با تجربه پیک بار سال 1400 و با قطع برق بیشتر مشترکین برق توامان بود،آمار های هواشنایی حکایت از کاهش چشمگیر بارندگی و نزولات آسمانی داشت و این ترس شکل گرفته بود که در سال 1401 ، پیک مصرفی در تابستان چالش برانگیز خواهد شد و تیم جدید دولت و مدیران صنعت برق را به یک چالش نفس گیر دعوت خواهد کرد.

اما با تدبیر و تلاش شبانه روزی مسوولان ذی ربط و البته اعمال هوشمندانه مدیریت مصرف در بخش های مختلف،شاهد یک گذر موفق و البته کم سابقه از پیک مصرفی تابستان داغ 1401 بودیم و مصداق این برگ زرین در صنعت برق کشور مشترکین برق خانگی بودند که هیچ گونه قطعی برق را تجربه نکردند.

یکی از ارکان اصلی این موفقیت ارائه طرح هوشمندانه و البته جالب " 5=1"  از سوی وزارت نیرو و همچنین اطلاع رسانی و تبیین کامل و دقیق آن برای مشترکین از سوی شرکت های توزیع برق بود.

طرحی که طبق اصول نوین دانش مدیریت و سواد رسانه ای معتقد بود زمانی می توان مشارکت حداکثری توده های مردم را شاهد بود که بتوان مخاطبان را درگیر موضوعی کرد که با زندگی آنان همپوشانی داشته و با منافع مالی و معنوی ذی نفعان پیوند خورده باشد و این همان طرح 5=1 بود.

طرح مذکور عبارت بود از کاهش مصرف برق و دریافت 5 برابر بیشتر پاداش خوش مصرفی و اینگونه بود که بیش از 40 درصد مشترکین مشمول دریافت پاداش کاهش مصرف شدند و 8 میلیون مشترک خانگی نیز قبض برق رایگان دریافت کردند و یا حتی بستانکار شدند.

همانطور که گفته شد همه اینها به گذر موفق از پیک بار سال 1401 کمک شایانی کرد.اما امسال و در اردیبهشت ماه جاری و در روز صنعت برق،شاهد ارائه طرحی هستیم که به جرات می توان آن را طرحی کامل تر،موثرتر و جامع تر دانست.چراکه نخست طرح " 20= 1 " همانطور که از اسمش نیز هویدا است طرحی با پاداش بیشتر و به تبع انگیزه مالی قوی تر و در نهایت به احتمال فراوان با مشارکت بیشتر مردم می باشد و صرفا بر روی کم مصرف ها و یا خوش مصرف ها تمرکز نکرده است و به زبانی ساده اعلام می کند که در هر پله مصرفی که مشترک ایستاده است کافی است با کمی کاهش مصرف خود را مستحق دریافت پاداش نماید که البته این مهم با عنایت به وضعیت معیشتی این روزهای مردم و تنگناهای اقتصادی حاکم بر جامعه می تواند به خوبی منجر به مشارکت مشترکین گردد.

ثانیا طرح مذکور این بار با عقبه و تجربه سال گذشته همراه است و به خوبی پخته تر و بومی تر شده است به عنوان مثال طرح مذکور مشترکین مناطق عادی را با مشترکین مناطق گرمسیری تمیز داده و میزان کاهش مصرف و شرایط ویژه ای برای دریافت پاداش به مشترکین را لحاظ کرده است و ثالثا طرح مذکور بنای خود را بر اعتماد سازی حاصله از سال گذشته قرار داده است چراکه دریافت پاداش و بهره مندی از ثمرات آن بر بیشتر مشترکین در سال قبل ثابت و برای آنان مشهود و ملموس شده است.

در خاتمه باید گفت امید است با تدابیر اتخاذ شده جهت کنترل و مدیریت بهینه مصرف از طریق هوشمند سازی شبکه توزیع برق در کنار عملیاتی سازی طرح 20=1 البته به لطف کمک همیشگی دست اندرکاران روابط عمومی های صنعت برق که وظیفه خطیر فرهنگ سازی مدیریت و کاهش مصرف به همراه تبیین طرح مذکور را بر عهده دارند،شاهد گذر بسیار موفق تری از پیک مصرفی تابستان 1402 باشیم و همگان از ثمرات این موفقیت بهره مند گردند.

انتهای پیام/